Karnabahar nasıl yetiştirilir? A’dan Z’ye Ticari Karnabahar Yetiştiriciliği

by WİKİFARMER’İN EDİTÖR EKİBİ

0

Karnabahar nasıl yetiştirilir? (Kısaca) 

Açık tarlada ticari karnabahar yetiştiriciliği – rasyonel ve ölçekli bir şekilde yapılırsa – iyi bir gelir kaynağı olabilir. Uzun lafın kısası, çoğu ticari karnabahar yetiştiricisi iç ve korumalı alana tohum (melez) ekerek karnabahar yetiştirmeye başlar. Genç fidelerin büyümesini ve dikim işlemine hazır olmalarını beklerken (normalde 30 gün sürer), toprak hazırlığı yaparlar. Toprağı sürerler, bir önceki mahsulden geri kalanları ve yabancı otları çıkarırlar ve iyi yanmış gübre ile birlikte bazal gübreyi toprağa entegre ederler. Ayrıca damlama sulama sistemini de kurarlar.  

Fideler dikim için hazır olduklarında, fideleri dikmek için toprağa çukurlar açılır. Çoğu durumda gübreleme, damlama sulama ve yabancı ot mücadelesi gibi uygulamalar uygulanır. Ticari karnabahar çeşitlerinin çoğu, dikim işleminden 60-150 gün sonra hasat edilebilirler. Dikim işleminden hasada kadar süren zaman çeşide, iklim koşullarına ve dikilen fidelerin yaşına bağlıdır. Hasat sadece elle, makas veya bıçak kullanılarak yapılır ve aynı alanda birkaç el hasat yapılabilir. Bunun nedeni, çiftçilerin piyasa talebini karşılayabilmeleri için sık ve sürekli ekim işlemi yapmalarıdır. 

Hasattan sonra karnabahar yetiştiricileri, mahsulden geri kalanını sürerek bitkileri imha ederler. Ayrıca, hastalıklarla mücadele etmek veya toprağın besin değerlerinin tükenmesini önlemek için mahsul değişimi yaparlar (Brassicaceae familyasına ait olmayan bitkiler kullanırl

Karnabahar yetiştiriciliğinde sınırlayıcı faktör her zaman iklimdir. Bitki, karnabahar yetiştiriciliğinin hedefi olan çiçekli başı geliştirebilmesi için ılıman hava sıcaklığını tercih eder. Dona karşı oldukça hassastır ve 0 ° C’nin altındaki hava sıcaklıkları bitkide sorun yaratır. Aynı zamanda, yüksek hava sıcaklıkları da, özellikle çiçeklenme döneminde, başlarda renk değişimine ve çiçeklenmeye neden olur. Ortalama olarak optimum hava sıcaklıkları 14-20 ° C’dir; buna rağmen, bazı hibrit çeşitler kısa bir süre 30 ° C ve üzeri olan hava sıcaklıklarını tolere edebilirler. 

Öncelikle, uygulayacağımız yetiştirme yöntemini ve bölgemizde yetişen karnabahar çeşitlerini seçmek oldukça önemlidir. Karnabahar yetiştirmek için iki yöntem vardır, bunlar: ilki doğrudan açık alana ekim işlemi, ikincisi ise özel tohum yataklarına ekim ve daha sonra başka yere dikim işlemi yapmaktır.

Tohumdan Karnabahar Nasıl Yetiştirilir? – Karnabahar Fidesi Nasıl Yetiştirilir? 

Genel olarak, ticari karnabahar üreticileri çeşitli nedenlerle dolayı karnabahar tohumunun ekim işlemini doğrudan tarlaya yapmayı tercih etmezler. Öncelikle, karnabahar tohumları oldukça küçüktür ve serpme ekim düzensiz ekim ile sonuçlanacaktır. Ayrıca, küçük karnabahar bitkileri bittikleri andan itibaren, genellikle salyangozlar ve diğer toprak zararlılarına yem olurlar. Buna rağmen, karnabahar tohumlarının ekim işlemini doğrudan açık tarlada yapmak istiyorsanız, bunu yapmak için en uygun dönem ilkbahar veya sonbahardır. İlkbahar döneminde ekim işlemi yapılırsa, bitkiler yaz aylarında hasat için hazır olacaklardır. Öte yandan ise, sonbahar döneminde ekim işlemi yapıldığında karnabahar bitkileri kış aylarında hasat için hazır olurlar. Tarla hazırlığı yapıldıktan sonra çiftçiler, her karık için 70-80 cm mesafe bırakarak karık açarlar ve karık üzerinde 20-40 cm mesafe bırakarak çukurlar açarlar. Bu işlemden sonra, her çukura 0.5-1.5 cm derinlikte 3-4 tohum ekilir ve tohumların üstü yavaşça toprakla örtülür. Ekim işleminde sonra sulama yapılır. 

Karnabahar tohumlarının en iyi çimlenme oranı 26 °C hava sıcaklıklarında elde edilir. Tohumların çimlenmeleri için optimum nem seviyelerine ihtiyaçları vardır. Aşırı sulama zararlı olabilir. Bazı üreticiler, bu aşamada iki günde bir sulama yaparlar. Optimum koşullar altında karnabahar tohumları 8-10 günde çimlenir. Çimlenmeden sonra, muhtemelen bitkileri seyreltmek gerekecektir. Birden fazla tohumun çimlenmesi durumunda, en sağlıklı olanı hariç her ekim yerinden diğer sağlıklı olmayan fideleri çıkarmanız gerekecektir. Ortalama olarak hektar başına 1 kg tohuma ihtiyaç olacaktır. Unutmayın ki, her bir gram 270-320 adet karnabahar tohumu içerir. 

Çoğu ticari karnabahar yetiştiricisi, iç ve korumalı alanlara tohum (melez) ekerek karnabahar yetiştirmeye başlar. Üreticiler, 20-30 °C hava sıcaklığı sağlanan tohum yataklarına karnabahar tohumu eker ve devamında fideleri son konumlarına dikilirler. Ekim derinliği 1 cm olacak şekilde 2-3 tohum birlikte ekerler ve tohumların üzerini hafifçe toprakla örterler. Uygun havalandırmayı sağlamak için turba kullanırlar. Tohum çimleninceye kadar tohum yatağının nemli, fakat ıslak olmaması çok önemlidir. Tohumlar yaklaşık 8-10 gün içinde çimlenir ve fideler 30 gün (3-5 hafta) sonra dikim işlemi için hazır olurlar. Fideler dikim işlemine kadar 3-5 gerçek yaprak geliştirmiş ve ortalama yükseklikleri 12 cm olacaktır.

Karnabaharın İklim ve Toprak İstekleri- Karnabahar nerede yetiştirilebilir? 

Karnabahar doğal olarak soğuk mevsim sebzesidir. Hatta, bazen 4 ° C’nin altındaki hava sıcaklıklarını bile sorunsuz bir şekilde tolere edebilir. Buna rağmen, karnabaharın yetişmesi için ortalama olarak optimum hava sıcaklıkları 14-20 °C’dir. Karnabahar bitkisi ilk yetişme aşamalarında daha yüksek hava sıcaklığına maruz kalırsa, büyük olasılıkla kalın gövde geliştirecektir ve çiçek başın gelişimi gecikecektir. 20 ° C’nin üzerindeki hava sıcaklıklarında, bitki yapraklı baş oluşturmaya başlar. Bu, kaçınmamız gereken bir durumdur. 26 ° C’nin üzerindeki hava sıcaklıkları muhtemelen taçlarda renk değişikliğine ve başların çiçek açmasına neden olacaktır, dolayısıyla karnabaharın kalitesi ve ticari değeri düşecektir. Buna rağmen, günümüzde kısa bir süre 37 °C ve üzerinde olan hava sıcaklıklarına dayanıklı ve genetik olarak ayarlanmış hibrit karnabahar çeşitleri de bulunmaktadır. 

Karnabahar çeşitli topraklarda yetişebilir. En iyi şekilde hafif asidik (pH değeri yaklaşık olarak 6.5) topraklarda yetişir. Bitkilerin yüksek toprak ve su tuzluluğu oranına toleransı orta derecedir. Karnabaharın güneşi sevmesine rağmen, çoğunlukla alıcılar hafif sarı başların yerine beyaz başları satın almayı tercih etmektedirler. Bu nedenle, birçok çiftçi başlarda sararmayı önlemek için başların etrafındaki dış yaprakları başları saracak şekilde bağlarlar. 

Karnabahar Yetiştiriciliğinde Toprak Hazırlığı

Temel toprak hazırlığı karnabahar fidelerinin dikim işleminden birkaç hafta önce başlar. Bu dönemde çiftçiler tarlayı pulluk ile iyice sürerler. Sürme işlemi, toprağın havalandırılmasını arttırır ve toprağın drenajını olumlu yönde etkiler. Aynı zamanda, taş ve diğer yabancı nesneleri topraktan çıkarır. 

Dikim işleminden bir hafta önce, birçok çiftçi, daima yerel lisanslı bir tarım uzmanına danıştıktan sonra, iyi yanmış gübre veya ticari ve yavaş salınımlı gübre ile dikim öncesi gübreleme uygular. Çoğu çiftçi, doğal gübreyi traktör kullanarak uygular. Bu işlemden bir gün sonra, damlama sulama sistemi borularını döşemek için uygun bir zamandır. Sulama sisteminin kurulumundan sonra, bazı çiftçiler toprak dezenfektanları gibi işlemler uygulayabilirler. Toprak analizi ile dezenfeksiyon sonucuna bağlı olarak sulama sistemi üzerinden toprak dezenfektanları uygulayabilirler (bölgenizdeki lisanslı bir tarım uzmanına danışın). 

Karnabahar Dikimi ve Dikim Mesafeleri – Hektar Başına Bitki Sayısı

Tarlaya karnabahar fidanı dikimi söz konusu olduğunda, dikim işlemi yapılabilecek iki ana dönem vardır. İlk dönem erken ilkbaharda dikim işlemi ile başlar, böylece karnabahar yaz aylarında hasat için hazır olur. İkinci dönem de ise, sonbaharda dikim işlemi yapılır ve bu durumda hasat kış aylarında gerçekleşir. 

Birçok durumda, açık tarlada karnabahar dikmek için en uygun dönem sonbahardır. Ancak, bu durumda, bitkilerin baş oluşturabilmeleri için soğuğa maruz bırakılmaları (vernalizasyon) gerektiğini unutmayın.Çiftçiler genellikle 3 ila 5 haftalık fideleri tercih ederler. Bu noktada, bitkiler 3-5 gerçek yaprak geliştirmiş ve ortalama yükseklikleri 12 cm olur.  

Tüm hazırlık aşamalarından sonra (sürme işlemi, temel gübreleme, toprak işleme, sulama sistemi kurulumu), dikim işlemi yapabiliriz. Üreticiler, genç fidelerin tam olarak dikim yerlerini belirler. Devamında, çukurlar açılır ve fideler dikilir. Fideleri, tohum yataklarında oldukları derinlikte dikmek önemlidir. Birçok yetiştirici 2-3 haftada bir düzenli olarak karnabahar dikmeyi tercih eder. Bu şekilde karnabahar hasadı belirli aralıklarda yapılır ve böylece piyasanın karnabahar talebi karşılanmış olur.

Üreticiler karnabahar fidelerini tek veya çift sıra halinde dikerler. Tek sıra dikimde bitkiler arasında mesafe 20-40 cm ve sıralar arasında 40-90 cm mesafe bırakılır. Çift sıra dikimde ise, her iki çift sıra arasında 1 m mesafe ve her bir çift sırada ise, iki sıra arasında 30 cm mesafe bırakılır. Sıraların üzerinde bitkiler arasındaki mesafe ise 20-40 cm’dir.

Çoğu zaman, çiftçiler hektar başına 25000-40000 adet fide dikmektedirler (1 hektar = 10.000 metrekare). Bir hektarda bitki sayısı 20.000 veya 50.000 (aşırı yoğun) olabilen durumlarda vardır. Bitkiler arasındaki mesafe ve bitki sayısı karnabahar çeşidine, iklim koşullarına ve elbette piyasada talep edilen karnabahar büyüklüğüne bağlıdır. 

Karnabaharın Su İstekleri ve Karnabahar Yetiştiriciliğinde Sulama Sistemleri 

Karnabahar bitkileri genellikle kuraklığı tolere edemezler; üretilen ürünün kalitesi, su-stresli koşullar altında önemli ölçüde düşer. Bu nedenle, çoğu profesyonel üretici kış aylarında bile bitkilerini düzenli olarak sulamaktadır. Öte yandan ise, aşırı su kök çürüklüğüne neden olabilir, bu da bütün bitkinin yok olmasına ve önemli derecede verim kaybına neden olabilir. Karnabahar 2-3 gün su altında kalırsa, bu bitkilerde ölüme neden olabilir. 

Söz konusu sulama olduğunda, sulamanın gerekli olduğun önemli dönemler vardır, ilki tohumların filizlenmesine kadar süren ilk aşamalardır, ikincisi ise çiçek başın oluşum dönemidir. Çoğu üretici iki günde bir belirli miktarda su vererek bitkilerini sular. İlk aşamalarda az miktarda su verirler ve bitki büyüdükçe belirli zaman aralıklarında su miktarını arttırırlar. Yaz aylarında her gün sulama yapmak gerekebilir. 

Tabii ki, su istekleri değişik hava ve toprak koşullarında farklı olabilir. Örneğin, ağır killi topraklarda kumlu topraklara kıyasla daha az sulama yapmak gerekir. Farklı karnabahar çeşitlerinin de farklı su istekleri olabilir.

Ticari karnabahar yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan sulama sistemi damla sulama sistemidir.

Karnabahar Yetiştiriciliğinde Gübreleme 

Öncelikle, herhangi bir gübreleme uygulamadan önce, alanınızın toprak durumunu kontrol etmek için altı aylık veya yıllık toprak analizi yapmayı dikkate almanız gerekir. Her alan aynı değildir. Bu nedenle, gübreleme hakkında kimse tavsiye veremez. Toprak ve doku analizi sonucunu ve tarlanın mahsul yetiştirme geçmişini göz önünde bulundurmak gerekir. Bununla birlikte, çok sayıda çiftçinin uyguladığı en yaygın karnabahar gübreleme uygulamaları makalenin devamında belirtilmektedir.

Çoğunlukla, karnabaharın gelişmesi ve baş üretebilmesi için yoğun gübreleme uygulamak gerekir. Bu nedenle, bazı ülkelerde ‘aç’ sebze olarak adlandırılmıştır. 

Aslında, hektar başına 20 ton üretim elde etmek için, bazı çiftçilerin 120 kg N, 50 kg P2O5 ve 200 kg K2O ile gübreleme uygulamaları gerekebilir.

Birçok durumda, üreticiler bazal gübre ile gübreleme uygulamaya başlarlar. Toplam Azot miktarının üçte biri ile K ve P’nin tümünü toprağa entegre ederler. Ayrıca hektar başına 25-40 ton iyi yanmış gübre ile gübreleme uygulayabilirler. Devamında, geri kalan Azot miktarını iki uygulamada kullanacak şekilde bölerler. İlk uygulama dikim işleminden bir hafta sonra ve ikincisi ise ilk uygulamadan 1 ay sonra yapılır.

Bazı deneyimli çiftçiler, Azot (N), Fosfor (P) ve Potasyum (K) (örn. 20-20-20) gibi temel maddeler içeren, granül formunda, dengeli ve yavaş salınımlı gübre ile gübreleme uygulamayı önerirler. Granül formdaki gübrelerin genç bitkilerle temas etmemeleri çok önemlidir, çünkü bu çeşit gübrelerin bitkileri yakma riski oldukça yüksektir.

Bununla birlikte, karnabahar üreticileri fertigasyon uygulamayı tercih ederler (damlama sulama sistemi üzerinden suda çözünen gübre kullanarak gübreleme uygularlar). Bu durumda, her gün farklı miktarlarda gübre ile gübreleme uygularlar. Karnabaharın gelişimi üç döneme ayrılır. İlk dönem, dikim işleminin yapıldığı gün (1. gün)  başlar ve 45 gün sürer. Bu süre boyunca, hektar başına günde 1 kg N, 1 kg P2O5 ve 1 kg K2O uygulanır. İkinci dönem 46. günden itibaren başlar ve 70. güne kadar sürer. Bu dönemde gübre oranlarını arttırırlar ve hektar başına ortalama 3kg N, 1,5 kg P2O5 ve 3 kg K2O uygularlar. Üçüncü dönem ise 71. günden itibaren başlar ve hasatla biter. Bu dönemde günde hektar başına ortalama olarak 0,75 kg N ve 1 kg K2O uygulanır. 

Ancak, bunlar genel gübreleme şemalarıdır, kendi araştırmanızı yapmadığınız sürece bu şemaları takip etmeniz tavsiye edilmez. Her alan farklıdır ve dolayısıyla farklı ihtiyaçları vardır. Herhangi bir gübreleme yöntemi uygulanmadan önce toprağın durumunu ve pH değerlerinin kontrol edilmesi hayati önem taşır. Bu konu hakkında lisanslı bir ziraat mühendisine danışmanız tavsiye edilir. 

Karnabahar Yetiştiriciliğinde Yabancı Ot Mücadelesi 

Karnabahar yetiştiriciliğinde en önemli yetiştirme tekniği yabancı ot mücadelesidir. Karnabahar, ilk gelişim aşamalarında çoğunlukla yabancı otlardan hasar görür. Yabancı otlar, alan, güneş ışığı, su ve besin maddelerine erişim açısından genç bitkilerle rekabet eder. Her karnabahar üreticisinin geçerli bir yabancı ot mücadelesi stratejisi olması gerekir. Bu strateji ülke, kanun, üretimde kullanılan araçlar, üretimin hedef piyasası gibi değişik faktörlerden dolayı önemli ölçüde farklılık gösterebilir. Bazı durumlarda (organik tarım) her hafta elle yabancı otları çıkarmak hemen hemen neredeyse gerekli bir işlemdir. Karnabahar bitkileri yeterince büyüdüğünde, yabancı otlar artık büyük bir sorun olmaz. 

Karnabahar Hasadı- Karnabahar Nasıl ve Ne Zaman Hasat Edilir? 

Karnabahar çeşitlerinin çoğu dikim işleminden 60-150 gün sonra hasat için hazırdır. Buna rağmen, hasat zamanı karnabahar çeşidine ve çevre koşullarına bağlıdır. Çiçek başlar, karnabahar çeşidine bağlı olarak belirli ve uygun boyuta ulaştığı andan itibaren hasat yapılır. Başlar sıkı ve düzgün bir renge sahip olmalıdır.

Hasat akşam saatlerinde elle, makas veya bıçak kullanarak yapılır. Aksi takdirde, güneş ışığı taçlarda sararmaya ve yapraklarda solmaya neden olabilir. Üreticiler, taçların etraflarında 3-4 iç yaprak bırakacak şekilde taçları keserler. Hasatta gecikme olursa, bu başlarda gevşek yapıya ve sararmaya neden olur, bu nedenle karnabaharın kalitesi önemli ölçüde azalır. 

Hektar Başına Karnabahar Verimi 

İyi bir verim hektar başına 20-40 ton veya 25.000 adet taç olacaktır. Unutmayın ki, 1 hektar = 10.000 metrekaredir. Her başın ağırlığı çeşide ve yetiştirme koşullarına bağlıdır. Yukarıda belirtilen verim, yılların deneyimi ile deneyimli karnabahar üreticileri tarafından elde edilebilir. Karnabahar yetiştiriciliği önemli bir gelir sağlayabilir. Son yıllarda Güney Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde karnabahar talebinde artış gözlemlenmiştir.

Karnabaharda Fizyolojik Anomali – Yaygın karnabahar sorunları

Güneş yanıklığı

Karnabahar başları güneş ışığına oldukça hassastır. Bitki, tacı iç yaprakları ile kaplayarak kendini korur. Buna rağmen, bazı çeşitlerde bu iç koruyucu yapraklar yoktur ve üreticiler, dış yaprakları taçların üstüne bağlayarak korurlar. 

Karnabahar Zararlıları ve Hastalıkları 

Zararlılar

Lahana Kelebeği (Pieris brassicae)

Lahana kelebeği, turpgillerin en ciddi zararlılarından biridir. Zararlının larvaları yaprakları kemirerek beslenir, bu da önemli derecede kalitede düşüş sağlar ve dolayısıyla verim de büyük kayıplara neden olur. Zararlı alanda görüldüğü andan itibaren, zararlı ile mücadele etmek oldukça zordur. Pestisitlere karşı zararlının bağışıklık kazanmış olması nedeniyle, mücadele etmenin en iyi yolu biyolojik mücadeledir. Feromon tuzakları yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. Erkek böcekleri dişilerden uzaklaştırır ve çoğalmalarını engeller. Böylece, bu tuzak bir şekilde nüfuslarını azaltır.

Ayrıca, bu zararlıyla mücadelede predatörler de kullanılır.

Pamuk Yaprak Kurdu 

Spodoptera exiqua en önemli karnabahar zararlılarından biridir. Zararlının larvaları, yapraklarda beslenebilmeleri için yapraklarda delikler açarlar, bu şekilde yapraklarda solmaya neden olurlar. Zararlı bir defa bitkilere hücum ederse, zararlı ile mücadele etmek zordur. Pestisitlere karşı zararlının bağışıklık kazanmış olması nedeniyle, mücadele etmenin en iyi yolu biyolojik mücadeledir. 

Hastalıklar

Lahana Mildiyösü Hastalığı

Mildiyö, Hyaloperonospora brassicae patojeninin neden olduğu bir mantar hastalığıdır. Hastalık, yaprak üzerinde karakteristik klorotik lekelere ve yaprakların alt tabakasında küf tabakalarını oluşturmasına yardımcı olan nemli ve sıcak hava koşullarını tercih eder. Taçlar enfekte olduğunda, taçların üzerlerinde kahverengi nekrotik lekeler oluşur. Hastalık,verimde önemli derecede kayıplara neden olduğu için oldukça tehlikelidir. Bu hastalıkla mücadele uygun önlemler alarak başlar. Bu önlemler yabancı ot mücadelesi, bitkiler arasında uygun mesafe, yeterli drenaj ve yaprakların ıslanmamasını sağlamaktır. Bitkilerin genel durumu da (besin ve su seviyeleri, güneş alma) bitkilere bağışıklık kazandırabilir. Kimyasal mücadele sadece büyük zararlara neden olacağı zaman ve her zaman yerel ve lisanslı tarım uzmanı yardımı ile yapılmalıdır. Ayrıca, bitkilerle temas eden her aleti temizlemek çok önemlidir.

Külleme

Külleme, Erysiphe cruciferarum mantarının neden olduğu bir hastalıktır ve verimde kayıplara neden olduğu için oldukça ciddi bir hastalıktır. Bu hastalığın belirtileri arasında klorotik lekelerde yer alır. Optimum hava sıcaklığı ve nem koşulları altında, yaprakların üst kısmında toz halinde bir tabaka oluşur. Bu hastalıkla mücadele de uygulanan yöntemler, lahana mildiyösü hastalığı ile aynıdır. 

Alternaria Yaprak Lekesi

Alternaria yaprak lekesi, yüksek toprak nemi seviyelerini tercih eden ciddi bir hastalıktır. Alternaria brassicae mantarı hastalığa neden olur. Patojen, bitkinin toprak üstü kısımlarına zarar verir. Aşırı sulama hastalığın döngüsünü hızlandırır.